PRA is een oogziekte die op latere leeftijd blindheid veroorzaakt en genetisch wordt doorgegeven aan volgende generaties. Het is moeilijk om dit eruit te fokken, omdat het een enkelvoudig recessief erfelijke afwijking is.
Beide ouderdieren kunnen het gen bij zich dragen zonder het ziektebeeld te vertonen.

Wat is PRA?

Gegeneraliseerde Progressieve Retina Atrofie, gPRA of kortweg PRA, is een erfelijke oogziekte die voorkomt bij honden. Dit continue, progressief verlopend ziekteproces leidt in het eindstadium altijd tot totale blindheid.
In 1911 werd het voor het eerst in Europa bij de Gordon Setter beschreven.
In 1938 werd voor het eerst PRA vastgesteld bij de Ierse Setter, terwijl in 1965 hetzelfde zich voordeed bij de Dwergpoedel.
Tegenwoordig is de ziekte voor veel fokkers van rashonden een probleem.
PRA is een degeneratie van het netvlies, de retina.
Dit weefsel bevindt zich op de binnenkant van de oogbol. Het bevat cellen die het gezichtsvermogen bepalen: ze staan bekend als staafjes en kegeltjes.
Deze zogenaamde fotoreceptorcellen absorberen het licht dat door de ooglens gebundeld wordt en veranderen dit door chemische reacties in elektrische zenuwsignalen.
Deze signalen worden via de oogzenuw naar de hersenen gevoerd, waar ze in een waarneembaar beeld worden omgezet. De staafjes zijn voor het zicht in schemer, de kegeltjes dienen voor het daglicht en het zien van kleuren.
Bij PRA worden eerst de staafjes aangetast, waardoor de hond slechter gaat zien in schemerlicht. In een later stadium degenereren ook de kegeltjes, waardoor totale blindheid ontstaat.
Ook bij mensen komt een vorm van PRA voor, het zogenaamde Retinitis Pigmentosa (RP)

Het begin van de ziekte

Er bestaan verschillende vormen van PRA.

PRA op vroege leeftijd:

Sommige rassen ontwikkelen al vroeg de ziektesymptomen, terwijl bij andere rassen de ziekte zich pas op latere leeftijd openbaart. Bij rassen waarbij de ziekte zich al vroeg ontwikkelt, is soms al sprake van nachtblindheid vanaf de geboorte! Totale blindheid treedt hier op tussen het eerste en vijfde levensjaar.
De Ierse Setter bijvoorbeeld kan al symptomen van nachtblindheid vertonen vanaf de tweede maand, terwijl van totale blindheid bij dit ras sprake is rond het derde levensjaar.
Hondenrassen waarbij de ziekte zich op jonge leeftijd manifesteert, zijn de Ierse Setter, de Collie, de Noorse Elandhond en de Dwergschnauzer. Bij deze rassen wordt de ziekte door een geremde ontwikkeling van de staafjes en kegeltjes veroorzaakt.
PRA op late leeftijd:
Bij rassen die pas op latere leeftijd PRA krijgen, kan het wel tot vier jaar duren voordat zich de eerste problemen met het gezichtsvermogen voordoen.
Maar voor de meeste rassen geldt dat rond de leeftijd van vijf jaar totale blindheid optreedt, in het uiterste geval voor de leeftijd van acht jaar.
Hondenrassen waarbij de ziekte zich op latere leeftijd manifesteert zijn de dwergpoedels, Engelse en Amerikaanse Cocker Spaniëls, Labrador Retrievers en Tibetaanse Terriërs.
Bij deze rassen ziet men in het begin nog geen enkel ziektebeeld. De ziekte ontwikkelt zich hier pas na de geslachtsrijpheid van de dieren.

Het algemene ziektebeeld

Voor alle hondenrassen verloopt het ziektebeeld op dezelfde manier. Beide ogen degenereren gelijktijdig en in dezelfde mate. In het begin wordt bij de getroffen honden nachtblindheid geconstateerd. Dat wil zeggen dat zij hun gezichtsvermogen moeilijk kunnen aanpassen aan omstandigheden in schemerlicht. Na verloop van tijd doen dezelfde moeilijkheden zich voor bij daglicht. Sommige honden kunnen zich onzeker gaan bewegen, maar de meesten zullen zich na enige tijd uitstekend aan hun dagelijkse omgeving aanpassen, terwijl hun gezichtsvermogen steeds verder afneemt. Voorwaarde is dat de omgeving niet verandert.
De baasjes hebben zelf vaak nauwelijks in de gaten dat hun hond langzaam blind wordt. Daarnaast ziet men een verwijding van de pupil, waardoor er een soort `schijnsel` ontstaat in de ogen, dat wordt veroorzaakt door een sterkere lichtweerkaatsing van het zieke netvlies. Vaak kan men ook een verandering constateren aan de ooglens, die troebel en ondoorzichtig wordt, uiteindelijk resulterend in een cataract. (staar).

De diagnose

De diagnose PRA kan alleen door een oogonderzoek worden vastgesteld. Met atropine druppels worden de pupillen verwijd en onderzoeken we het netvlies. We kunnen de volgende veranderingen zien :

Een verhoogde reflexie van de fundus (dat is de binnenkant van de oogbol waarop het netvlies zich bevindt.)
Een verminderde doorsnede en vertakking van de bloedvaten van het netvlies.
Een verminderde werking en verkleining van de oogzenuw. (die van het netvlies naar de hersenen loopt)

Figuur 1 : toont een normale retina.
Figuur 2 : toont een retina met retina atrofie.

Het begin van de ziekte is specifiek voor verschillende rassen, maar als een hond deze veranderingen vertoont, is er meestal al sprake van een aanzienlijk verlies van het gezichtsvermogen en zal hij binnen afzienbare tijd zijn gezichtsvermogen totaal verliezen.

PRA en erfelijkheid

We moeten allereerst onderscheid maken tussen honden die daadwerkelijk PRA zullen ontwikkelen – ze worden lijders genoemd - en honden die ‘slechts’ drager van deze aandoening zijn. De drager van PRA is ogenschijnlijk gezond, ontwikkelt de ziekte dus niet, maar zal helaas de afwijking wèl aan het nageslacht doorgeven.
Voor zover tot nu toe bekend, is PRA (op één uitzondering na) bij alle hondenrassen een enkelvoudig recessief erfelijke ziekte. Dat betekent dat een pup, die later de ziekte daadwerkelijk zal krijgen (de lijder dus) zowel een defect gen van de vader als van de moeder moet hebben geërfd. Dit betekent dat zowel de reu als de teef in dat geval ofwel drager van de ziekte is ofwel lijder moet zijn. Omdat honden die PRA-lijder zijn, twee defecte genen bezitten, zijn alle nakomelingen van deze honden op zijn minst drager van het defecte gen.
Hondenrassen zijn vaak door slechts enkele dieren gegrondvest, die destijds de voor het ras belangrijke kenmerken droegen.
Door één, of misschien een paar van deze stamvaders of -moeders zouden bepaalde PRA veroorzakende mutaties in het betreffende ras kunnen zijn ingebracht. Bij de verdere opbouw van het ras, kon het defecte gen zich ongezien (want het is immers recessief) in de populatie uitbreiden.
Door kruising van dieren die allebei dit recessieve gen bezaten, konden uiteindelijk nakomelingen ontstaan met twee defecte genen voor PRA. En zó wordt de ziekte zichtbaar in een populatie.

Alle mogelijke combinaties van ouderparen.

Beiden lijder: 100% van de puppen lijder.
Beiden drager: 25% lijder, 50% drager, 25% vrij.
Eén lijder, één drager: 50% lijder, 50% drager.
Eén lijder, één vrij: 100% drager.
Eén drager, één vrij: 50% drager, 50% vrij.

Behalve bij de eerste en vierde mogelijkheid (dat is altijd 100%) kan in de praktijk een ander percentage voorkomen.
Er zijn immers nesten met wel 6 reuen en maar 1 teefje, terwijl de kans op een reu of teef altijd gelijk is. Dus 50-50. Maar hoe meer pups in een nest, hoe dichter deze percentages benaderd worden.

Behandeling

Er is uiteraard geen behandeling voor deze aandoening. Niet fokken is de boodschap.

Bron: Causus

Cataract bij de hond

Iedereen kent wel de honden die met grote wit openstaande pupillen rondlopen. Dit zijn honden met cataract. Cataract is meestal een ouderdomsaandoening maar komt ook voor naar aanleiding van een aantal ziektes.

Ontstaan van cataract

Elke niet natuurlijke witting of troebeling van de lensvezels en/of kapsel wordt catarct of grauwe staar genoemd. Cataract wordt in het algemeen veroorzaakt door een verminderde zuurstofopname en daardoor een verhoogde wateropname van de lens. Dit veroorzaakt aanvankelijk een zwelling van de lens, met later uitdroging van de lens. We onderscheiden drie soorten cataracts.

Immature cataract : is een cataract waarbij we de diepere delen van het oog nog kunnen zien.

Mature cataract : is een cataract waarbij we de diepere delen van het oog niet meer kunnen zien. De hond is blind.

Hypermature cataract : is een cataract waarbij de lensinhoud gaat oplossen waardoor de hond zijn lens weer opklaart.

Hier zie je goed hoe de lens de stralen tegenhoudt.

Behandeling van cataract

Er zijn verschillende methodes om een lens te verwijderen. De beste techniek is de lens te "verpulveren" met een soort hoogfrequent trillende staaf.

Lensextractie
Hierbij wordt de lens via een insnede in het hoornvlies op zijn geheel eruit gehaald. De cornea wordt half geopend en met een speciaal haakje halen we de lens naar buiten. Daarna wordt de cornea gehecht en wordt de voorste oogkamer opgespoten met fysiologisch serum.

Paeco emulsificatie
De chirurgische techniek bestaat hierin dat de lens verwijderd wordt via een kleine insnede van 3mm, waardoor het mogelijk is de lens op te zuigen (= phaco-emulsificatie). Hierna wordt een plooibaar kunstlensje in het lenszakje geplaatst.
Door deze kleine insnede is het mogelijk te werken zonder plaatsen van draadjes daar de wonde zichzelf afsluit. Dit geeft een vlugge visusrecuperatie op enkele dagen of zelfs de dag na de operatie.
De vroegere methode bestond erin dat de lens naar buitengebracht wordt en een kunstlens ingebracht door een grotere opening, waardoor de wonde moet gehecht worden met draadjes en de genezing en visuele recuperatie langer duurt.

Patientselectie

De eigenaars moeten de investering willen doen om de operatie te betalen.
Gelijk welke infectie in het oog moet van voordien onder controle zijn.
De retina moet gecontroleerd worden om retina atrofie, honden met retina atrofie zien niet meer, ook niet na een cataract operatie.
De patient moet een goed handelbare hond zijn want na de operatie is er nazorg. Wees hierin eerlijk met jezelf.
De hond moet voor de rest in goede conditie zijn. Andere ziektes, zoals diabetes, moeten onder controle zijn.
Als de eigenaar EN de hond goede kandidaten zijn dan is waard om de operatie te doen.

Bron: Causus